Những hoạt động của tư bản phương Tây trên đất Trung Quốc diễn ra khá sớm, chủ yếu thông qua con đường thương mại từ thế kỷ XVI. Hoạt động ngoại thương của phương Tây được tăng cường đặc biệt vào thế kỷ XIX và ý đồ thôn tính, nô dịch được thực hiện bằng con đường du nhập thuốc phiện để đầu độc nhân dân Trung Quốc. Cuộc chiến tranh thuốc phiện (nha phiến) mà phương Tây áp đặt với Trung Quốc làm cho đất nước này mỗi năm mất đi 10 triệu lạng bạc. Sự xâm nhập về kinh tế của chủ nghĩa tư bản phương Tây đã kéo theo sự xâm nhập về chính trị và quân sự.
Các nước đế quốc đã phát động những cuộc chiến tranh để thôn tính Trung Quốc. Từ cuộc chiến tranh nha phiến năm 1840 đến chiến tranh Trung Nhật năm 1844, họa ngoại xâm đã bao trùm trên đất nước này. Trung Quốc đã phải kỷ những hiệp ước bất bình đẳng với Mỹ – Pháp (năm 1844); với Na Uy, Thụy Điển (năm 1847) v.v… Trung Quốc phải chịu cắt đất đai, chịu bồi thường chiến tranh, mở các thương cảng v.v… cho các nước đế quốc. Tính riêng trong cuộc chiến hanh với Anh (năm 1839-1840), Trung Quốc đã phải bồi thường 12 triệu USD.
Như vậy, bằng các biện pháp bạo lực, các nước đế quốc đã nhảy vào xâu xé, phân chia những khu vực ảnh hưởng ở Trung Quốc, biến đất nước này thành xã hội nửa thuộc địa, nửa phong kiến. Lịch sử kinh tế – xã hội của Trung Quốc trong thòi kỳ này diễn ra vô cùng phức tạp.
Về kinh tế, tư bản Anh, Pháp, Mỹ, Đức, Nhật đã nhanh chỏng đầu tư xây dựng một số cơ sở công nghiệp ở Trung Quốc với các ngành dệt, khai 1 mỏ, chế biến nguyên liệu v.v… Riêng trong ngành khai thác than, năm 1913 sản lượng là 12.879.770 tấn, tới năm 1919 tăng lên 21.318.825 tấn.
Nhìn chung, các nước đế quốc đã thao túng toàn bộ các ngành kinh tế quan trọng của Trung Quốc và đã biến nền kinh tế nước này trở thành bộ phận phụ thuộc trong hệ thống kinh tế tư bản chủ nghĩa. Đồng thời, chính sự xâm nhập của tư bản nước ngoài đã từng bước phá vỡ cơ sở của nền kinh tế . , tự nhiên, nhiều ngành nghề thủ công nghiệp truyền thống bị phá sản. Quan hệ hàng hóa – tiền tệ đã bước đầu xâm nhập vào các lĩnh vực kinh tế – xã hội, kéo ị theo những biến đổi trong đời sống chính trị – xã hội ở Trung Quốc. Hai giai 1 cấp mới là giai cấp tư sản và giai cấp vô sản đã xuất hiện.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: các học thuyết kinh tế
